Chứng khoán phái sinh là gì? Có nên chơi chứng khoán phái sinh?

Bên cạnh việc đầu tư cổ phiếu thì thị trường chứng khoán còn có rất nhiều công cụ hỗ trợ nhà đầu tư tạo ra lợi nhuận, nổi bật nhất đó là Chứng khoán phái sinh. Vậy chứng khoán phái sinh là gì? Có nên chơi chứng khoán phái sinh hay không? Hãy cùng tìm hiểu ngay tại bài viết này, đặc biệt là các nhà đầu tư F0 thì kiến thức này còn khá là mới mẻ.

Mục lục

1. Chứng khoán phái sinh là gì?
2. Các loại chứng khoán phái sinh hiện nay
3. Có nên chơi chứng khoán phái sinh?
4. Phân biệt chứng khoán phái sinh và chứng khoán cơ sở

1. Chứng khoán phái sinh là gì?

Chứng khoán phái sinh là một hợp đồng tài chính được thiết lập tại một thời điểm và giao dịch tại một thời điểm trong tương lai. Giá trị của hợp đồng được dựa trên việc mua/bán các loại tài sản cơ sở của chứng khoán phái sinh. Hay hiểu một cách đơn giản hơn là nhà đầu tư sẽ dự đoán sự tăng hoặc giảm của tài sản cơ sở trong tương lai, nếu sự biến động diễn ra đúng như dự đoán thì nhà đầu tư sẽ có lời.

Trong thời gian hợp đồng tồn tại, giá trị của chứng khoán phái sinh không cố định mà sẽ thay đổi theo sự biến động của giá trị tài sản cơ sở.

Chứng khoán phái sinh là gì?

Ví dụ về chứng khoán phái sinh: Nhà đầu tư giao dịch hợp đồng tương lai VN30F2110.

+ Nếu NĐT kỳ vọng chỉ số VN30 tăng thì sẽ thực hiện mua hợp đồng tương lai ( Long ), để đóng vị thế NĐT phải bán HĐTL hoặc giữ đến khi đáo hạn.

+ Nếu NĐT kỳ vọng chỉ số VN30 giảm thì sẽ thực hiện bán HĐTL ( Short ), NĐT vẫn có thể bán được mà không cần hợp đồng. Để đóng vị thế, bạn cần mua HĐTL hoặc giữ đến lúc đáo hạn.

+ Nếu chỉ số VN30 biến động đúng như kỳ vọng thì NĐT sẽ có lãi và ngược lại sẽ bị lỗ. Giao dịch của chứng khoán phái sinh là T+0 bởi NĐT có thể giao dịch HĐTL ngay trong ngày.

2. Các loại chứng khoán phái sinh hiện nay

Hiện nay, trên thị trường có 4 loại chứng khoán phái sinh chính là:

Hợp đồng kỳ hạn (HĐKH): là sự thoả thuận giữa 2 bên về việc giao dịch mua/bán tài sản cơ sở tại một thời điểm xác định trong tương lai với mức giá được cố định trước tại điểm ký kết hợp đồng.
Hợp đồng tương lai (HĐTL): Là thoả thuận mua bán tài sản cơ sở tại một thời điểm nhất định có hiệu lực trong tương lai theo mức giá chuyển giao.
Hợp đồng quyền chọn (HĐQC): Là thoả thuận cho phép một bên có quyền nắm giữ tài sản yêu cầu bên kia phải thực hiện mua/bán theo mức giá đã xác định từ trước trong hợp đồng tại một thời điểm nhất định trong tương lai.
Hợp đồng hoán đổi (HĐHĐ): Là hợp đồng thoả thuận giữa 2 bên cho phép trao đổi dòng tiền của một bên với dòng tiền của bên còn lại trong một thời điểm nhất định.

Các loại chứng khoán phái sinh hiện nay

Hiện tại thị trường chứng khoán Việt Nam mới chỉ có 1 loại chứng khoán phái sinh duy nhất là Hợp đồng tương lai. Cụ thể là hợp đồng tương lai trên chỉ số cổ phiếu VN30 và HNX30.

3. Có nên chơi chứng khoán phái sinh?

Có nên chơi chứng khoán phái sinh? Đây là câu hỏi của khá nhiều nhà đầu tư khi tham gia thị trường chứng khoán. Bởi có thể nói đây là kênh đầu tư giúp giảm thiểu rủi ro, dễ dàng đem lại lợi nhuận 2 chiều hơn cổ phiếu.

Thực chất trước khi đầu tư vào chứng khoán phái sinh bạn cần xác định được xu hướng biến động của chỉ số VN30. Đặc điểm của chứng khoán phái sinh là có tỉ giá biến động lớn và tỉ lệ đòn bẩy cao, do đó khi tham gia vào thị trường, nhà đầu tư cần nắm vững kiến thức và ổn định được tâm lý. Tránh trường hợp FOMO dẫn đến tình trạng thua lỗ.

Bên cạnh những ưu điểm về lợi ích như: hạn chế được rủi ro về biến động giá, mua bán linh hoạt, tính thanh khoản cao, lợi thế đòn bẩy tài chính, không bị giới hạn về số lượng phát hành và niêm yết,… Chứng khoán phái sinh vẫn còn tồn tại một số nhược điểm như: yêu cầu phải ký quỹ bổ sung, rủi ro trong chiếc lược đầu cơ.

Có nên đầu tư vào chứng khoán phái sinh hay không?

4. Phân biệt chứng khoán phái sinh và chứng khoán cơ sở

Để đưa ra quyết định đầu tư vào chứng khoán phái sinh hay chứng khoán cơ sở, nhà đầu tư cần nắm vững kiến thức và phân biệt rõ ràng được 2 kênh đầu tư này. Dưới đây là bảng so sánh giữa 2 kênh đầu tư mà bạn có thể tham khảo:

Tiêu chí	Chứng khoán phái sinh	Chứng khoán cơ sở
Thời gian sở hữu	Sở hữu tối đa đến ngày đáo hạn	Không giới hạn
Số lượng niêm yết	Không giới hạn	Phụ thuộc vào tổ chức phát hành cổ phiếu
Khối lượng phát hành	Không giới hạn	Theo quy mô vốn của doanh nghiệp
Khối lượng giao dịch	1 phần giá trị chứng khoán phái sinh	Bằng tổng giá trị chứng khoán muốn mua
Khả năng bán khống	Tham gia vị thế bán mà không cần có tài sản cơ sở	Bị cấm hoặc hạn chế ở một số thị trường
Thanh toán/ chuyển giao tài sản	Tại một thời điểm nhất định trong tương lai	Ngay sau khi giao dịch
Ký quỹ	Bắt buộc để đảm bảo thanh toán	Không bắt buộc
Cơ chế giao dịch	Được phép mua và bán khống	Chỉ được phép mua

Trên đây là một số thông tin cơ bản giúp bạn hiểu rõ hơn về chứng khoán phái sinh là gì. Hy vọng bạn có thể nắm rõ hơn về kiến thức chứng khoán và đưa ra được những quyết định đầu tư đúng đắn. Nếu có bất kỳ thắc mắc hay thông tin nào cần chia sẻ hãy comment xuống bên dưới để thảo luận cùng Kiến thức đầu tư nhé. Đừng quên theo dõi website https://kienthucdautu.net/ thường xuyên để cập nhật những thông tin và kiến thức mới nhất nhé.